ქართული ფოტოგრაფიის ერთ-ერთი საინტერესო და თვითმყოფადი ფოტოხელოვანი, გურამ წიბახაშვილი ბოლო პერიოდში ხშირად სტუმრობდა ქუთაისს. მიზეზი გაზეთ „P.S.“-თან დაარსებული ფოტოსახელოსნო იყო, სადაც სხვადასხვა პროფესიისა და ასაკის ახალგაზრდები მისი ხელმძღვანელობით ეუფლებოდნენ ფოტოგრაფიის „საიდუმლოებებს“.

გურამ წიბახაშვილი მრავალი ფოტონამუშევრის ავტორია. ის მონაწილეობდა საქართველოსა და უცხოეთში ორგანიზებულ ასორმოცდაათამდე გამოფენაში, მათ შორის, ორმოცდაათამდე პერსონალური გამოფენა აქვს მოწყობილი. მისი ნამუშევრები დაცულია მოსკოვის თანამედროვე ხელოვნებისა და ბრუკლინის მუზეუმებში, ასევე - საქართველოს, ევროპისა და ამერიკის უამრავ კერძო კოლექციაში. ფოტოხელოვანს შექმნილი აქვს რამდენიმე ფოტოსერია: „ავტობიოგრაფია სივრცეში“, „ნივთები“, „დროის ხანგრძლივობა“ და სხვა. ასევე, მის მიერ არის ილუსტრირებული სხვადასხვა ავტორის წიგნები: ჯოისის „ულისე“, ირაკლი კაკაბაSისა და ბესო ხვედელიSის ნაწარმოებები.

თუმცა, გურამ წიბახაშვილის პირველადი პროფესია ქიმიკოსობა იყო, რის შესახებაც პირადად გვესაუბრება:

-ბატონო გურამ, თქვენ პროფესიით ქიმიკოსი ხართ, ფოტოგრაფიაში როგორ აღმოჩნდით?

-პროფესიით არა, განათლებით ვარ ქიმიკოსი. ფოტოგრაფიით ქიმიკოსობამდე დავინტერესდი. საერთოდ, ყველა ვიზუალური ხელოვნება მომწონდა: მხატვრობა, თეატრი, კინო, ტელევიზია, რეკლამა. ამ კონგლომერატიდან რაღაცნაირად გამოიყო ფოტოგრაფია. ეს იყო ერთ-ერთი ისეთი დარგი, რომელიც შემეძლო, მარტოს მეკეთებია.

-ქიმიკოსობა რატომ მოინდომეთ?

-ჩემი ქიმიკოსობა იყო საბჭოთა აზროვნების პროდუქტი. სკოლა რომ დავამთავრე, სადღაც უნდა ჩამებარებინა - ეს აუცილებელი იყო. მეც ავდექი და რომელი საგნებიც ყველაზე მეტად მეადვილებოდა, ისინი ჩავაბარე. ასე აღმოვჩნდი ქიმიურზე სახელმწიფო უნივერსიტეტში.

-თქვენი ქიმიკოსობა როდის დამთავრდა?

-ჩემი ქიმიკოსობა დამთავრდა ერთი ათი წლის წინ, როცა წამოვედი ქიმიის ინსტიტუტიდან. უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ ასპირანტობა გავაგრძელე ქიმიის ინსტიტუტში. აქ ათი-თორმეტი წელი ვიმუშავე. ქიმიკოსობამ, როგორც პროფესიამ, თანდათან აზრი დაკარგა ჩემთვის და დარჩა ჰობის დონეზე. სამაგიეროდ, ჩემი ჰობი - ფოტოგრაფია გადაიქცა პროფესიად.

-რა ასაკში დაიწყეთ ფოტოგადაღებები?

-მე-7 კლასიდან ფოტოაპარატი მქონდა. არ მახსოვს, მაჩუქეს თუ ვიყიდე. დავიწყე გადაღებები, Sირითადად, ჩემი მეგობრების, ახლობლების. მერე გამჟღავნებაც მასწავლეს და სახლში ვბეჭდავდი. პირველ-მეორე კურსზე როცა ვიყავი მივხვდი, რომ ჰობი სერიოზულ საქმიანობაში გადამივიდა. 1985 წელს პირველი პერსონალური გამოფენაც გავაკეთე, სადაც უამრავი ნაცნობ-უცნობი დავპატიჟე. მათ შორის იყვნენ ფოტოგრაფები: გოგი ცაგარელი, მირიან კილაძე და სხვები. მათ ჰქონდათ შექმნილი კლუბი, სადაც მეც მიმიწვიეს. მას „თვალსაზრისი“ დავარქვით.

-ფოტოგრაფია, როგორც ხელოვნება, იმ პერიოდის საქართველოში იყო ჩამოყალიბებული?

- ფოტოგრაფია, როგორც ხელოვნება, არსებობდა, მაგრამ სოციუმში, ანუ საზოგადოებაში არ იყო გააზრებული. ყველა დადიოდა თეატრში, კინოში, იცოდნენ, რომ ფელინი დიდი რეჟისორია, მაგრამ არ იცოდნენ, როგორი დიდი ფოტოგრაფი იყო კარტიე ბრესონი. ზუსტად იმ 80-იანმა წლებმა, იმ კლუბმა გახადა ფოტოგრაფია საზოგადოებისთვის საინტერესო.

ამასთან, იმ პერიოდში შეიკრიბა მხატვართა ჯგუფი: კარლო კაჭარავა, მამუკა ცეცხლაძე, მამუკა ჯაფარიძე, ოლეგ ტიმჩენკო, გია ლორია, დათო რამიშვილი. მათი ნამუშევრები არატრადიციული, სულ სხვა ხედვის იყო, იმ ეპოქისათვის უჩვეულო. აკეთებდნენ ისეთ რაღაცეებს, რაც ევროპაში უკვე დანერგილი იყო. მათ შემომთავაზეს „ქარვასლაში“, მათი ნამუშევრების გვერდით გამომეფინა ჩემი ფოტოებიც. ეს იყო პირველი მცდელობა, ფოტოგრაფია გამოფენილიყო ისე, როგორც მხატვრობა. ამ ჯგუფს, რატომღაც, „მეათე სართულს“ ეძახდნენ.

-საზოგადოებამ როგორ მიიღო სიახლე?

-„მეათე სართულის“ აქციები თუ პერფორმანსები ადეკვატურად არ აღიქმებოდა- სერიოზულად არავინ უყურებდა, მაგრამ ისინი ხმამაღლა აცხადებდნენ: „მე მინდა ვიყო თანამედროვე და ვაზროვნებდე თანამედროვედ“. მერე უკვე წინა თაობაც დიდი სიამოვნებით მონაწილეობდა მათ გამოფენებში. ამას ჰყავდა სპეციფიური მაყურებელი - ყველა ვერ იგებდა. თუმცა, გორბაჩოვის პერიოდში, როცა საზღვრები გაიხსნა და უცხოელები შემოვიდნენ, ისინი დაინტერესდნენ მათი ნამუშევრებით, რასაც მოჰყვა ბევრი გამოფენა უცხოეთში: გერმანიაში, საფრანგეთში, ინგლისში, ჰოლანდიაში. გამოფენაში მათთან ერთად მეც ვმონაწილეობდი.

-თქვენს პირველ გამოფენაზე რას გვეტყვით, რა გქონდათ მაშინ აღბეჭდილი და როგორ ნამუშევრებს ქმნით ახლა?

-იმ გამოფენაზე უკვე იყო ისეთი ნამუშევრები, რომლებიდანაც ორი-სამი ახლაც  მომწონს- დანარჩენი მოძველებულია. მაშინ დიდ ყურადღებას ვაქცევდი ფორმალისტურ რაღაცეებს, როგორ არის განაწილებული შავი და თეთრი. სიუჟეტები ნაწილობრივ აბსტრაქტული და სიურეალისტური იყო. ვიზუალურად ისინი ახლაც კარგად გამოიყურებიან, მაგრამ კონცეპტუალობის თვალსაზრისით - ძველია. ახლა რასაც ვაკეთებ, ეს არის სუბიექტური ფოტოგრაფია, სადაც მეტი წილი უჭირავს სუბიექტივიზმს და ნაკლები - კონცეპტუალურს.

-გყავდათ კონკრეტული პიროვნებები, ვინც თქვენ გასწავლიდათ? ვისაც თქვენს პედაგოგებად მიიჩნევთ?

-ერთი კონკრეტული მასწავლებელი არ მყოლია. არანაირი სკოლა არ გამივლია. თუმცა, მე ვთვლი, რომ პედაგოგი შეიSლება იყოს ყველა ის ადამიანი, ვისაც წიგნი დაუწერია და მე წამიკითხავს; ფოტოგრაფები, ვის ხელოვნებასაც მე გავცნობივარ, უბრალოდ, ადამიანები, რომლებთანაც მე ურთიერთობა მქონია- თითოეული მათგანი შეიSლება იყოს ჩემი პედაგოგი. მე მათგან ვსწავლობდი აზროვნებას, ვეუფლებოდი ტექნიკას. ბევრი რამ შემძინა მხატვარ ირაკლი ფარჯიანთან ურთიერთობამ. ვსწავლობდი იური მეჩითოვისაგან, მირიან კილაძისგან და ყველა ჩემს გარშემო მყოფთაგან. შეიძლება ითქვას, ლეონარდო და ვინჩიც ჩემი პედაგოგია, ვერბერიც. მე თუ შემიძლია მათი ნამუშევრების ნახვა, თუკი ისინი გავლენას ახდენენ ჩემს ხელწერაზე, უკვე ჩემი პედაგოგები არიან. შესაბამისად, ჩემი ხელოვნება (ხელოვნება ბრჭყალებში, რა თქმა უნდა, გ.წ.) არის შედეგი იმისა, რაც კაცობრიობას გაუაზრებია და შეუქმნია. რაც შეიძლება მეტი უნდა წაიკითხო, ნახო, შეიმეცნო, გაიაზრო, თუ გინდა, რომ მერე რაიმე ღირებული შექმნა.

-მაგრამ თქვენი შემოქმედება თვით- მყოფადი და განსხვავებულია...

-ეს უკვე წლების გამოცდილების შედეგია.

-თქვენ ფოტოჟურნალისტადაც მუშაობდით...

-პირველი პროფესიონალური ნაბიჯები (პროფესიონალურს ვეSახი, როცა ადამიანი ფულს აკეთებს პროფესიით) ჟურნალ „კალთა“- დან - მარინა ვაშაყმაSესთან დავიწყე. ცოტა ხანს ვმუშაობდი „ახალ კარაბადინში“, მერე „შვიდ დღეში“. აქ ყველაზე დაძაბული, ყოველდღიური მუშაობა მქონდა.

-საკუთარი თავის გამოხატვა თუ შეგეSლოთ ამ დროს, და რამდენად შემოსავლიანი იყო ეს საქმე?

-შემოსავალი ფოტოჟურნალისტიკაში ნაკლებია. იმ დროს რთული პერიოდიც იყო. ვშოულობდი იმდენს, შიმშილით რომ არ მოვმკვდარიყავი. რაც შეეხება რედაქტორებს, მათ ყოველთვის ესმოდათ ჩემი და მეც ზუსტად ვხვდებოდი, რა უნდოდათ. ახლაც ჟურნალ „ამარტასთან“ ვთანამშრომლობ და იგივე შემიSლია ვთქვა ჩვენს ურთიერთობაზე.

-საერთოდ, საქართველოში საზოგადოებისგან რამდენად ფასდება ფოტოგრაფია, როგორც ხელოვნება. თუ აქვთ სურვილი, გადაიხადონ ფული ნამუშევარში?

-მე ვფიქრობ, რომ ეს არის ძალიან მნიშვნელოვანი, საჭირო პროფესია, სახალისოც, კომუნიკაბელურიც, ძალიან აზარტულიც. ინტერესიც გაიზარდა. ფულის გადახდის სურვილიც აქვთ, მაგრამ ფულია ცოტა. თუმცა, ფოტოგრაფია უფრო კომერციულია, ვიდრე ქიმიკოსობა.

-ახლა კონკრეტულად რაზე მუშაობთ?

-„ადამიანები ნიღბებით“- ეს სერია 2001 წელს დავიწყე და ახლაც ვაგრSელებ. ვიღებ პურების სერიას, რომელსაც „365 პური“ ჰქვია.

-ადამიანების ნიღბებში გადაღების სურვილი რატომ გაგიჩნდათ?

-ნიღბების ფუნქციიდან გამომდინარე, მას ორი საწყისი ჰქონდა. ზოგს აქვს სურვილი შიშველი პოზირების, მაგრამ არ უნდა, რომ გამოიფინოს მისი სურათები და ცნობადი გახდეს. ესე იგი, ნიღაბი ამ შემთხვევაში თავდაცვისათვისაა საჭირო, მაგრამ ნიღაბს Sარცვის დროსაც იყენებენ- ესე იგი, თავდასხმის საშუალებაცაა. ამ თამაშის წესებს ვთავაზობდი ჩემს ახლობლებს და ვუღებდი სურათებს. ამისთვის ქალის „ჩულქიც“ ვიყიდე.

- უპირატესობას შავ-თეთრ ფოტოს ანიჭებთ, თუ ფერადს?

-თუ ფერი მჭირდება- ფერადს ვიღებ, თუ შავ-თეთრი- შავ-თეთრს.

-თქვენი ფოტოები იყიდება საქართველოშიც და უცხოეთშიც. ხომ არ გენანებათ ისინი გასაყიდად?

-არაფერი არ მენანება. ნაშრომი იმისთვისაა, რომ ვინმესთან უნდა იყოს. რა მნიშვნელობა აქვს, ჩემთან იქნება, თუ სხვასთან.

-ჩვენს ფოტოსახელოსნოზე და მის შეგირდებზე რას იტყვით?

-მე ძალიან დიდი ინტერესი დავინახე მათში. ვერ დავიჟინებ, რომ ყველა მათგანი გააგრძელებს ამ პროფესიაში მოღვაწეობას, მაგრამ იმხელა ინტერესი არსებობს, არა მგონია ეს ჩაკვდეს. თუ მათ ექნებათ სურვილი, როგორც მოყვარულებმა გადაიღონ და გამოფინონ სურათები, ვინ იცის, მერე რა შედეგებს მიაღწევენ. მეც არ ვფიქრობდი, თუ ჩემი ჰობი პროფესიაში გადაიზრდებოდა.

-უახლოეს მომავალში ხომ არ გეგმავთ რაიმე გამოფენას?

-ახლა მიდის ჩემი, ირინა აბჟანდაძის, ილიკო ზაუტაშვილის ფოტოები შვეიცარიაში. ის ნამუშევრები რომ ჩამოვა, ვაპირებ გამოვფინო თბილისში.

-ქუთაისშიც ხომ არ ფიქრობთ გამოფენის გაკეთებას?

-თუ დამპატიჟებენ, რატომაც არა. გალერეაში როცა ვიყავით - შემომთავაზეს. თუ არ დაეზარებათ და გააკეთებენ, სიამოვნებით ჩამოვალ.

იამზე ბრეგვაძე

№08 (359), 27 თებერვალი _ 5 მარტი 2006 წელი