გარდიანში გამოქვეყნებული სტატია თბილისის შესახებ

საქართველოს დედაქალაქი ჩაფლულია ტრადიციებში, მაგრამ ხელოვანთა და მეწარმეთა  ახალი თაობა, ელეგანტური რესტორნების, სასტუმროების, ბარებისა და გალერეების გახსნით, გვთავაზობს სიძველის ალტერნატივას.

ცოტაა ისეთი ქვეყანა, რომელიც ასეთი სულისკვეთებით მოიცავს ეროვნულ სტერეოტიპებს, როგორც საქართველო. შეეკითხეთ საქართველოს (კავკასიაში ყოფილი საბჭოთა ქვეყანის) რიგით მკვიდრს ტრადიციების შესახებ  და პასუხად  მიიღებთ ენთუზიაზმით მოთხრობილ ამბავს კალორიული 12-საათიანი ქართული სუფრის შესახებ, სადაც ღვინო ერთი ამოსუნთქვით ჯიხვის რქიდან ისმება, ისმის ვრცელი სადღეგრძელოები ღვთისმშობლისა და წმინდა გიორგის სადიდებლად და მთის მწყემსები „კალაშნიკოვით“ ხელში, ხელყუმბარებიდან სვამენ ჭაჭას. დედაქალაქ თბილისში, სუვენირების დახლებზე, იყიდება თექის ქუდები და ხანჯლები.  ქალაქის რესტორნების მენიუები სავსეა ყველით გაჟღენთილი ხაჭაპურებითა და ხინკლებით.

თბილისში ჯამში ხუთი წელი ვიცხოვრე და ვნახე, როგორ გარდაიქმნა მისი ისტორიული ცენტრი (თუმცა ფასები საოცრად დაბალი რჩება - ოთახი საოჯახო სასტუმროში შეიძლება იყოს სულ რაღაც 15 ფუნტი, ნორმალური  კვება საშუალო დონის რესტორანში კი - ამ თანხის ნახევარი). მაწანწალა ძაღლებით სავსე, დაუგებელი ქუჩები,  გადაიქცა  კაფე-ბარებით სავსე რბილ ფერებში გადაწყვეტილ ბულვარებად. ძველი კაზინოებიანი რესტორნები  შეცვალა ეკლექტიკურმა კვების პუნქტებმა, რომლებიც უფრო საშუალო ფენის თბილისელებს ემსახურება, ვიდრე მდიდარ უცხოელებს.

შეფ-მზარეული თეკუნა გაჩეჩილაძე კულტურული რევოლუციის წინა ხაზზე დგას - ის ეკუთვნის ახალგაზრდა თაობას, რომლის წარმომადგენლები, ხშირად უცხოეთში განსწავლული მხატვრები და მეწარმეები არიან. მათი მიზანია ააღორძინონ თბილისის, როგორც მე -19 საუკუნის კულტურული კოსმოპოლისის, სტატუსი.

„ქართველ ხალხს ცვლილებები არ უყვარს,“ ამბობს ის. „ქართველ ხალხს არ მოვწონვარ.“

გაჩეჩილაძე კვების ორ ობიექტს ხელმძღვანელობს - „კულინარიუმი“ - რესტორანი და კულინარიის სკოლა (1/17 ლერმონტოვის ქუჩაზე, +995 322 430 103) და ახლახან გახსნილი კაფე „ლიტერა“, რომელიც ძველ საბჭოთა მწერალთა სახლში მდებარეობს. ამ უკანასკნელში იგი  თავისი ქვეყანის ტრადიციულ სამზარეულოს გამოწვევებს  უწყობს - ამზადებს „ტარტარს“ ქართული მდინარის კალმახით და „ჩაქაფულში“ ცხვრის ხორცს ქონდრით გაჯერებული მიდიებით ცვლის.

„შეხედეთ მე-19 საუკუნის ქართული რეცეპტების ნებისმიერ წიგნს,“ ამბობს იგი. „სანამ საბჭოთა კავშირის შეზღუდვები დაწესდებოდა, ჩვენ ვიყენებდით „ბეშამელის“ სოუსს და ყველა სახის ევროპულ რეცეპტს. შეხედეთ კაფე „ლიტერას“ არქიტექტურას - მთლიანად არტ ნუვოს სტილშია. ჩვენ იდეებს საფრანგეთიდან, მთელი ევროპიდან ვიღებთ."

გაჩეჩილაძის ამბიციები გამონაკლისს არ წარმოადგენს. ძველი თბილისის პატარა ქუჩებში, რომელიც სავსეა არტ ნუვოს სტილისთვის დამახასიათებელი ანგელოზებით, ჩამონგრეული ფასადებით, ქინძის კონების გამყიდველი შავ ქვედაბოლოიანი ქალებით, გადააწყდებით ახალ გალერეებსა და ბარებს (განმასხვავებელი ნიშნების გარეშე), რომლებიც ემსახურებიან ქართველ ხელოვანებსა და ალტერნატიული გზების მაძიებლებს.  

„ო მოდა მოდა“ (ბარნოვის ქუჩაზე #64-ში) ბარი და ვინტაჟური ტანსაცმლის ბუტიკი სტუმრებს სთავაზობს ტრადიციულ ქართულ სიროფს - ტარხუნის ლაღიძის ლიმონათს - მინის ძაბრისებრ ჭურჭელში, რომელიც  მე-20 საუკუნის მიჯნაზე იყო პოპულარული.  გაბრიაძის კაფეს (შავთელის ქ. #13-ში), სადაც მაქმანებიან ფარდებში უილიამ შექსპირის პორტრეტებია ჩაქსოვილი, მიმდებარე ტერიტორიაზე მდებარე თოჯინების თეატრის დირექტორი მართავს. კაფე გალერეა (რუსთაველის ქ. #48-ში), ამ ცნობილ კონსერვატიულ ქალაქში არის ერთ-ერთი პირველი გეი მეგობრული ადგილი, რომელიც რეგულარულად მასპინძლობს ტანგოს საღამოებს. გასულ კვირას ქალაქში, ოსმალური  სტილის ოპერასთან ახლოს მოტოციკლეტისტების პირველი ბარი - „ქროს რაიდერი“ (რევაზ ლაღიძის ქუჩა) გაიხსნა.

სიახლეები შეეხო სასტუმროების სექტორსაც. გასულ წელს, ყოფილი საბჭოთა კავშირის გამომცემლობის ოფისების ადგილას, დიზაინზე ორიენტირებული სასტუმრო „რუმსი“ გახსნა. შემორჩენილი ფრესკები დღესაც ჩანს საკონფერენციო დარბაზის ჭერზე, ხოლო დახლებზე რეტრო სტილის მრგვალციფერბლატიანი ტელეფონებია განთავსებული. შენობის ძველი ლიტერატურული წარსულის ნიშნად, თაროები დერეფანში ინგლისურენოვანი წიგნების უდიდესი კოლექციითაა გადავსებული.

სასტუმროს მარკეტინგის მენეჯერი ოთო ბერიშვილი „რუმსს“ „ახალი“ საქართველოს განსახიერებად თვლის, რომელიც მკვეთრად ემიჯნება მის წარსულს. „თუ ადამიანს აქვს სასტუმროში მუშაობის გამოცდილება“, - ამბობს ის, - „ჩვენ მას არ ვასაქმებთ.“  სჯერა, რომ მათ გონებაში გამჯდარი ექნებათ საბჭოთა პერიოდისთვის დამახასიათებელი არამეგობრული  მომსახურების სტილი. „ჩვენ ვთანამშრომლობთ მუსიკოსებთან და ხელოვანებთან თეატრალური სკოლიდან.“ ბერიშვილს მოსწონს, როდესაც მისი თანამშრომლები ცვლის დასრულების შემდეგ პიესაში თამაშობენ ან  ადგილობრივ კლუბში უკრავენ.

ეს იმას არ ნიშნავს, რომ თბილისი მთლიანად გარდაიქმნა. პასტელურ ფერებში გადაწყვეტილ სახლებთან და აგურის გუმბათოვან აბანოებთან (აბანოების ბუნებრივი გოგირდის აუზებს ქართველები სამკურნალოდ თვლიან) მდგომი ტაქსის მძღოლები გამუდმებით იგნორირებას უკეთებენ პოტენციურ მგზავრებს და ნაგვის ბუნკერების თავზე დადებულ დაფებზე ნარდის თამაშის გაგრძელებას ამჯობინებენ. მე-13 საუკუნის სიონის საკათედრო ტაძარში ახალგაზრდები და ხანდაზმულები თაყვანს სცემენ მოოქროვილ ხატებს წმინდანების გამოსახულებებით; გარეთ კი წვერებიანი მართლმადიდებელი მღვდლები ცხელი თონის პურის რიგში დგანან, რომელიც სემინარიის სარდაფში ცილინდრულ ღუმელში ცხვება.

მშრალ ხიდზე კვირის ბოლოს ძველმანების ბაზრობა ეწყობა. გამყიდველები ყიდიან საბჭოთა მედლებსა და სტალინისა და ლენინის პროპაგანდისტულ პლაკატებს; ხოლო ისეთ რესტორნებში, როგორიცაა „ალანი“ (გორგასლის ქუჩა #1), სადღეგრძელოებს მხოლოდ რუსული პოპის ხმა ახშობს. ერთ-ერთ ასეთ სუფრაზე შესაძლოა, იძულებითაც აღმოჩნდეთ, როგორც ეს ერთხელ  ჩემს მეგობარს დაემართა და ძალდატანებით 10 ჭიქა ჭაჭის დალევაც მოუწია.

მაგრამ არსად ისე აშკარად არ ჩანს თბილისის ორაზროვანი კავშირი თავის წარსულთან, როგორც „სოფია მელნიკოვას ფანტასტიკურ დუქან-რესტორანში“, რომელიც  ქალაქის ლიტერატურის მუზეუმის უკანა ბაღში აღმოვაჩინეთ. ერთმანეთთან მკვეთრ კონტრასტში მყოფ სიძველეებსა და ძვირადღირებულ ტყავის სკამებს შორის წავაწყდი ჰომოფობიის წინააღმდეგ მებრძოლ ქართველ აქტივისტს ცნობილ თანამედროვე ქართველ  მწერლთან ერთად. გვერდით, ემიგრანტები ინგლისურის გაკვეთილებს უტარებენ ლურჯთმიან ქალებს, რომელთაც  პირსინგით დამშვენებული სახეები აქვთ.  

რაიმე ინოვაციურის შეკვეთის ნაცვლად, ჩემი თანმხლები მირჩევს გავსინჯო ტრადიციული ხინკალი. „მოხუცი ქალი ჰყავთ ჩამოყვანილი ხევსურეთიდან (მთიანი მხარე საქართველოში, რომელიც ცნობილია საუკეთესო ხინკლით) და იგი მთელი დღე მხოლოდ ხინკალს აკეთებს.“ ასე რომ, ადგილობრივების თქმით, ამ დუქანში საქართველოში საუკეთესო ხინკალი მზადდება.

ისეთი მეოცნებეებისათვის, როგორიცაა შეფ-მზარეული თეკუნა გაჩეჩილაძე, სწორედ ეს კულტურული ნაზავია ის, რასაც თბილისი ჰქვია . „ხალხი ფიქრობს, რომ მე ვიგონებ კერძების ნაზავს“, - ამბობს ის,- „მაგრამ ჩვენი სამზარეული იმთავითვე გულისხმობს კულინარიულ მრავალფერონვებას.“

საუკუნეების მანძილზე არაბების, მონღოლების, სპარსების, ბერძნებისა და რუსების შემოსევებს საქართველოზე უკვალოდ არ ჩაუვლია. როგორც გაჩეჩილაძე ამბობს, ხინკალსაც კი ვერ დავარქმევთ სუფთად ქართულ კერძს „ხინკალი პირველად მონღოლებმა შემოიტანეს“.